Slijmbeursontsteking Schouder: september 2009

Hoe werkt een schouder?

De schouder bestaat uit botten, bindweefsels, pezen en spieren, die de arm met de romp verbinden. Het schoudergewricht bevat drie botten, het sleutelbeen (clavicula), het schouderblad (scapula) en de bovenarm (humerus). De schouder heeft twee gewrichten die met elkaar samenwerken, zodat de armen kunnen bewegen.

Het acromioclaviculaire gewricht (AC) is een schuifgewricht tussen het sleutelbeen en de schoudertop (acromion). Het acromion is het uitsteeksel aan het schouderblad dat de schoudertop vormt. Dankzij het AC-gewricht kun je je arm boven je hoofd heffen.

Het schoudergewricht (medische benaming: glenohumeraal gewricht) is een kogel-en-holtegewricht. De 'kogel' is het bovenste, afgeronde deel van de bovenarm en de 'holte' is het komvormige deel van het schouderblad, de glenoïde, waar de kogel in past. Dankzij dit gewricht kan de arm draaibewegingen maken en van en naar het lichaam bewegen.

Het labrum (lip) is de lipvormige kraakbenige rand die de bovenarmkop en de schouderholte (glenoïde) beschermt. Dit kraakbeen stabiliseert het gewricht. De rotatorenmanchet is een groep van vier spieren die de bovenarm in het schouderblad trekken. De spieren van de rotatorenmanchet stabiliseren het schoudergewricht en helpen bij de draaibewegingen van de arm.

In de schouder bevinden zich ook twee zakvormige ruimten, de slijmbeurzen (medische benaming: bursa). De bursa scheiden een smerende vloeistof af, die ervoor zorgt dat de bewegende delen van het gewricht nagenoeg zonder wrijving kunnen bewegen. Al deze structuren vormen samen een van de meest flexibele gewrichten van het lichaam.

Verschil met andere gewrichtsklachten

RSI

Feitelijk is RSI (Repetitive Strain Injury) een groep klachten die met elkaar gemeen hebben dat ze ontstaan door herhaaldelijk dezelfde soort beweging maken. Tot deze groep klachten behoren de pees(schede)ontsteking, slijmbeursontsteking, fybromyalgia, carpaal tunnel syndroom, etc. Als bursitis ontstaat door overbelasting en te vaak dezelfde beweging uitvoeren dan is het dus een RSI. Als de ontsteking ontstaat door een infectie of als onderdeel van een ontsteking van het gewricht dan is het geen RSI.

Frozen shoulder

Een ‘frozen shoulder’ is een klacht waarbij men de schouder maar heel moeilijk kan bewegen. In dat opzicht lijkt het heel veel op een slijmbeursontsteking van de schouders. Symptomen van een frozen shoulder zijn pijn en stijfheid en kunnen ontstaan door ongelukken, operaties, open hart operaties, hyperthyriodie en diabetes maar vaak weet men het niet. Bij een frozen shoulder gaat het capsel in het schoudergewricht dat de bovenarm en schouderblad verbindt ontsteken. Dus niet de slijmbeurs.

Artritis

Bij artritis is het aangedane gewricht ook rood, gezwollen, stijf, pijnlijk en is de bewegingsvrijheid beperkt. In dat opzicht lijkt het op een bursitis. Bij artritis is echter een groot gedeelte van het gewricht aangedaan, terwijl bij bursitis alleen een slijmbeurs ontstoken is. Artritis is ook een ziekte die meer dan alleen de gewrichten kan aantasten.

Hoe kan ik deze klachten voorkomen?

De volgende preventietips kunnen de kans op het ontstaan van slijmbeursontstekingen verminderen.

Training
Een goede techniek is van belang bij het voorkomen van te hoge druk en belasting op de slijmbeurs. Zorg ook voor een goede trainingsopbouw. Voer de intensiteit en de omvang van de trainingen geleidelijk op. Bouw dus, vooral na een blessure of ziekte, de training weer zeer geleidelijk op tot het oude niveau en wissel verschillende trainingsvormen af.

Sportuitrusting
Zorg voor een goed beschermende sportuitrusting geschikt voor de sport en weertype.

Omgeving
Train zoveel mogelijk op een zachte, maar wel effen ondergrond (bos, gras). Wanneer u klachtenvrij bent, varieer de ondergrond dan zoveel mogelijk tijdens de training. Deze variatie zorgt ervoor dat spieren en pezen zich goed ontwikkelen en zich beter kunnen aanpassen aan de omstandigheden. Vermijd glibberige ondergronden.

Lichaamsgewicht
Sporters met een (te) hoog lichaamsgewicht, lopen een grotere kans op blessures. Bij overgewicht helpt afvallen mee om overbelasting te voorkomen.

Wat kan ik zelf doen als deze blessure ontstaan is?

Reageer alert op pijnklachten tijdens de warming-up. Deze zijn niet normaal en kunnen wijzen op een beginnende blessure. Na behandeling kan er opnieuw een slijmbeursontsteking optreden wanneer er een aanhoudende druk is op de slijmbeurzen. Het is daarom belangrijk dat houdingen/bewegingen waarin het aangedane gebied (overmatig) wordt belast, worden vermeden.

Doortrainen of rust nemen?
Het is het beste om het aangedane gewricht rust te geven en belastende houdingen te vermijden om goed herstel te bevorderen. Na de rustperiode kan de training weer hervat worden, wellicht zijn aanpassingen in trainingsvormen nodig om belastende vormen te voorkomen. Daarnaast kan ook een aanpassing in de techniek noodzakelijk zijn om de druk op de slijmbeurs te verminderen.

Alternatieve training
Er zijn verschillende andere trainingsvormen te bedenken waarbij het aangedane gewricht niet gebruikt hoeft te worden. Zo kan met een slijmbeursontsteking in het schoudergewricht wel gefietst worden.

Oorzaken slijmbeurontsteking

Wat kan deze klachten veroorzaken?

Externe factoren, zoals training en letsel, zoals vallen of stoten zijn verantwoordelijk voor het ontstaan van een slijmbeursontsteking. Vaak terugkerende druk op de slijmbeurs is in de meeste gevallen de oorzaak van een ontsteking.

Training
Overbelasting is dikwijls een oorzaak van een slijmbeursontsteking, maar ook onderbelasting kan een ontsteking veroorzaken. Dit kan het geval zijn bij het trainen van nieuwe, onnatuurlijke, bewegingen, maar ook bij een plotselinge, grote verhoging van de trainingsintensiteit of omvang waarbij er meer druk ontstaat op een slijmbeurs. Veranderingen in de techniek dienen hier ook genoemd te worden.

Trauma’s
Een infectie ten gevolge van een wond of een beet kan een slijmbeursontsteking tot gevolg hebben. Ook kan een slijmbeursontsteking ontstaan zijn door een valpartij of een ongeval.

Behandeling

Geïnfecteerde slijmbeurzen moeten worden gedraineerd en het juiste antibioticum moet worden voorgeschreven. Een niet-infectieuze acute slijmbeursontsteking wordt gewoonlijk behandeld met rust, tijdelijke immobilisatie van het aangetaste gewricht en een niet-steroïde anti-inflammatoir preparaat als Indocid, Brufen, Naproxen. Soms zijn sterkere pijnstillende middelen noodzakelijk. Bij zeer heftige pijn kan een plaatselijk verdovingsmiddel in combinatie met een corticosteroïd rechtstreeks in de slijmbeurs worden geïnjecteerd.

Uitleg Slijmbeursontsteking

Op plekken in ons lichaam waar delen veel over elkaar heen wrijven, hebben we 'slijmbeurzen' zitten. Dit zijn zakjes met een slijmerig vocht. Ze bevinden zich in het bindweefsel rond veel gewrichten en beschermen de weefsels tegen te veel wrijving. Bovendien kunnen de vliezen in een slijmbeurs extra vocht aanmaken om te beschermen bij infecties, verwonding, druk of reuma. Door dat extra vocht zwelt zo'n slijmbeurs (oftewel bursa) op. Dat veroorzaakt pijnlijke gewrichten en dan spreekt men van bursitis oftewel slijmbeursontsteking. Je voelt je door de zwelling beperkt in je bewegingen.

Bursitis doet zich voor bij infectie, reuma of jicht, en verwondingen. De slijmbeurzen zwellen op als bescherming tegen deze gevaren. Het komt veel voor bij grote gewrichten zoals de enkel of de schouder, en wordt meestal in verband gebracht met eeltknobbels op het gewricht tussen de grote teen en de voet. Veel knielen (de 'patersknie' of 'stoffeerdersknie'.) kan ook bursitis tot gevolg hebben. Ook calciumafzettingen kunnen een oorzaak zijn; calciumafzettingen op de pezen van een gewricht veroorzaken een ontsteking die zich uitbreidt naar een slijmbeurs in de buurt. Soms kan zo'n slijmbeurs zelfs scheuren.

Bursitis geneest meestal met rust, gedoseerde beweging en vermijden van de belasting van het gewricht die de aandoening veroorzaakt heeft. Als herstel uitblijft moet het gewricht onderzocht worden op inwendige afwijkingen.

Slijmbeursontsteking door druk (bursitis)

Inleiding

Een slijmbeurs (bursa) is een soort stootkussentje op uitstekende botdelen. Slijmbeurzen bevinden zich op allerlei plaatsen in het lichaam waar wrijving optreedt, zoals daar waar een pees aan een bot hecht. Een slijmbeurs is bekleed met slijmvlies en gevuld met een dun laagje smeervloeistof, dat nodig is om een beweging soepel te laten lopen. De grootste slijmbeurzen liggen op of rond de pezen van de grote gewrichten zoals de elleboog, de heup en de knie. Wanneer een slijmbeurs ontstoken raakt, dan spreken we van een "bursitis".

Ziektebeeld

Als de slijmbeurs geïrriteerd raakt, zwelt deze ter plaatse op. Hierdoor raakt de slijmbeurs eerder bekneld bij bepaalde bewegingen van schouder, elleboog, heup of knie. Dit veroorzaakt pijnklachten. Zo kan steunen op de elleboog of op de knie dan pijnlijk zijn.
De meeste slijmbeursontstekingen komen voor op de elleboog en de knie.
Een slijmbeurs kan door druk (knielen), maar ook door een klap of val, zodanig geïrriteerd of beschadigd raken, dat deze zich vult met vocht of bloed.
Als een slijmbeurs steeds opnieuw geïrriteerd raakt, kan een blijvende zwelling met vochtophoping ontstaan. De slijmbeurs kan dan ook ontstekingsverschijnselen vertonen en de slijmbeurswand wordt blijvend dikker.
Bij een bacteriële infectie ontstaat naast pijn en zwelling ook roodheid en soms koorts.

Oorzaak

Er wordt onderscheid gemaakt in slijmbeursontstekingen door trauma (mechanische beschadiging), bacteriële infecties of door afzetting van bepaalde stoffen in kristallen (bij bepaalde aandoeningen zoals reumatoïde artritis).
Bij trauma (mechanische beschadiging) wordt onderscheid gemaakt tussen chronische beschadiging (bijvoorbeeld door herhaald uitvoeren van bewegingen of herhaalde druk) of acute beschadiging (bijvoorbeeld door stoten of botsen van de knie).
Bij beroepsmatige blootstelling aan druk gaat het vaak om druk uitgeoefend op elleboog (langdurig leunen op een hard oppervlak) of knie (knielend, kruipend werk).
Bij een bacteriële infectie.

Diagnostiek

Een slijmbeursontsteking wordt vastgesteld aan de hand van de klachten en verschijnselen: pijn, zwelling of gevoeligheid van het aangedane lichaamsdeel en pijn bij het bewegen.
Gevraagd moet worden naar risicofactoren in het werk, zoals knielend/kruipend werk, of werkzaamheden boven schouderhoogte
Om vast te stellen of sprake is van een beroepsziekte zijn er richtlijnen opgesteld die te vinden zijn op de website van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB), registratierichtlijn D002)
Wanneer gedacht wordt aan een bacteriële infectie van de slijmbeurs wordt bloedonderzoek verricht.

Vóórkomen

Werkgebonden slijmbeursontsteking door druk komt regelmatig voor. Per jaar worden bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten ongeveer 40 beroepsziektemeldingen gedaan van slijmbeursontsteking, vrijwel alle van de knie (bursitis prepatellaris)

Preventie

Preventie moet zich richten op het verminderen van de blootstelling aan de werkzaamheden of activiteiten die de slijmbeursontsteking in eerste instantie hebben veroorzaakt. Dit kan door het gebruik van hulpmiddelen (bijvoorbeeld gebruik van kniebeschermers) of afwisseling van werkzaamheden of activiteiten (bijvoorbeeld knielend werk afwisselen met staand werk).

Slijmbeursontsteking Schouder